زهرا ناظمی
زن در افغانستان برخلاف دیگر کشورها تعریف خاص خود را دارد. زن یعنی شئی که مورد تملک مرد قرار دارد و جزء اموال مرد محسوب میشود و مردهای افغانستان صاحب زن هستند و هر کاری که دلشان بخواهد با زن انجام میدهند. مورد لت و کوب قرار میدهند، آزار روحی میدهند، مثل عروسک خیمه شب بازی از زنها استفاده میکنند.
با تمام تلاشهای کمیسیون حقوق بشر، نهادها و وزارتخانهها در کاهش خشونت علیه زنان، نتوانستهاند این خشونتها را کاهش دهند بل هشت درصد افزایش یافته است. نظارت متداوم و گسترده از وضعیت حقوق بشری زنان کشور، توسط کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، نشان میدهد که زنان به عنوان جمعیتی عمدتا محروم و محکوم کشور همیشه قربانی واقعیتهای تلخی چون تبعیض و خشونت در جامعه و خانوادهها بوده و نیازمند توجه و حمایت جدیتری از طرف دولت و جامعهی جهانی است.
هر روز ما شاهد خبرهای ناگوار و تلخ از سوی رسانه هستیم که گویا مردی همسرش را با تبر تکه تکه کرده است، برادری از سر غیرت خواهرش را به گلوله بسته است، زنانی به خاطر زنا در ملع عام محکمه صحرایی شدهاند، به دختران مکتب تجاوز شده است، دختران فلان ولسوالی حق درس خواندن ندارند، انتحاری باعث کشته شدن زنان و کودکان زیادی شده، ملایی در مسجد دختران خردسال را مورد آزار جنسی قرار داده است، پدری دخترش را خفه کرده است. زنی مفقود شده و هیچ اثری از او نیست، زنی از سوی رییس و یا همکارهایاش مورد تجاوز و یا آزار و اذیت قرار گرفته است و غیره… تمام این خبرهای ناخوشایند را هر روز به تکرار میشنویم و دست روی دست میگذاریم و کاری نمیکنیم.
ما شاهد موضوعاتی از قبیل خودکشی، خودسوزی، فرار از منزل و تحمل رنجها و دردهای طاقت فرسای زنان میباشیم که در اثر خشونتهای متداوم و همه روزهی مردان خانواده و اجتماع بوجود آمده است.
در زمینه خشونت خانگی یک طرف معتقد است که مرد (پدر، برادر، پدربزرگ، شوهر) بر زن یا دختر تسلط دارد و تنبیه بدنی آنان نه مشکل حقوقی و نه مشکل اخلاقی- دینی دارد و طرف دیگر هم معتقد است که این اعمال علیه حقوق بشر و برابری زنان و مردان است. انبوهی از قوانین زن ستیز و مبتنی بر شهروند درجه دوم بودن زنان در افغانستان تصویب و اعمال میشوند. مانند؛ حق طلاق، حق حضانت، حق نفقه، حق تملک، حق شهادت و غیره…
هنوز هم زنان و دختران زیادی قربانی هوسهای غیر انسانی مردانی میشوند که با بیرحمی بر آنان تجاوز مینمایند. هنوز هم مقیاس بلندی از قضایای حقوقی و جنایی در داویر عدلی و قضایی کشور وجود دارند که در آنها حقوق زنان نادیده گرفته شده و با برخورد تبعیضآمیزی علیه آنان ظلم و بیعدالتی صورت میگیرد و تبعیض همچنان در تمام زمینههای زندگی زنان کشور وجود داشته است. متأسفانه با گذشت تقریبا ده سال از حاکمیت جدید هنوز هم نتوانستهایم شاهد وضعیتی باشیم که زنان از جایگاه و موقعیت برابر با مردان جامعه برخوردار بوده و بدون اعتراض بتوانند به موقعیتهای بالاتر و بهتری دست یابند که فرصت دسترسی بسیار آسان در آن زمینه برای مردان وجود دارد. به همین علت اکثر زنان برای بهدست آوردن قدرت و موقعیت خوب مجبورند “تن فروشی” کنند یا مردان از قدرت خود سو استفاده کرده و زنان را وسیلهیی برای لذتهای جنسیشان قرار دهند.
در کنار قوانین زنستیزانه قوانین حقجویانه هم برای زنان وجود دارد و تصویب شده است. مثلا در قانون اساسی بر برابری زنان و مردان تاکید زیادی شده است. در ماده بیست و دوم قانون اساسی افغانستان حق برابری و تساوی جنسیتی و انسانی، به شکل برجسته و اساسی انعکاس یافته:« هر نوع تبعیض و امتیاز بین اتباع افغانستان ممنوع است. اتباع افغانستان اعم از زن و مرد در برابر قانون دارای حقوق و وجایب مساوی میباشند.»
حق برخورداری از حمایتهای ویژه: زن به عنوان کانون و محور خانواده طبق قانون اساسی مستحق حمایتهای خاص است و از اینرو، طبق ماده پنجاه و چهارم، دولت ملزم به حمایت از مادر(زن) میباشد:«دولت به منظور تامين سلامت جسمی و روحی خانواده بالاخص طفل و مادر، تربيت اطفال و براى از بينبردن رسوم مغاير با احکام دين مقدس اسلام، تدابير لازم اتخاذ ميکند.»
حق تعلیم و آموزش: قانون اساسي افغانستان توجه ويژهای نسبت به تعليم زنان دارد؛ به گونهیی که در ماده چهل و چهارم دولت را مکلف به ايجاد توازن براي تعليم زنان نموده است:« دولت مکلف است به منظور ایجاد توازن و انکشاف تعلیم برای زنان… برنامههای موثری را طرح و تطبیق کند.»
هم چنان قانون منع خشونت علیه زنان که در آن تعریف از زن و تعریف آزار و اذیت و خشونتها شده است هم به نفع زنان بوده و هست البته به شرطی که قانون ثبات داشته باشد و در مرحلهی اجرا واقعا جدیت کامل داشته باشند. در مادهی پنجم قانون منع خشونت علیه زنان تمام خشونتها درج شده و مرتکب آن در هر صورت نابخشودنی است.
امیدوارم که در آینده شاهد کاهش خشونت باشیم نه افزایش آن. «زن انسان است و انسانگونه زندگی میکند. زن گاهی خیلی توانمندتر و قدرتمندتر از مرد هست. به امید فردایی عاری از خشونت برای دخترم و یا برای نوهام.
