اعلامیۀ مشترک کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان و نهادهای جامعۀ مدنی و فعالان حقوق بشر
در مورد پروسۀ صلح افغانستان
بیش از چهار دهه جنگ و خشونت در افغانستان، تلفات و هزینههای جانی، روانی و مالی سنگینی را بر مردم افغانستان تحمیل کرده و شیرازههای نظم سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را فرو پاشیده و بنیههای اقتصادی کشور را نابود کرده است.
جبران و بازسازی این نابسامانیها، به فضای صلحآمیز، همزیستی و همدیگرپذیری و تلاشهای همآهنگ و معنادار مردم و رهبران سیاسی و اجتماعی کشور وابسته است. به همین خاطر، تأمین صلح عادلانه و پایدار، به مهمترین و مبرمترین خواستۀ مردم کشور مبدل شده است.
به باور ما، گفتوگوهای صلح وقتی میتواند نتیجهبخش باشد که جوانب گفتوگو کننده، با عبور از رویکردهای تمامیتخواهانه و با کنارگذاشتن ارادۀ تحمیل، واقعیتهای متنوع و متکثر جامعۀ افغانی را به رسمیت بشناسند و به معیارهای یک زندگی مدنی و اصل رواداری در برابر همدیگر احترام بگذارند.
ما باورمندیم که استفادۀ ابزاری از ارزشها و اعتقادات مردم سبب تداوم بحران میگردد و گفتوگو و تفاهم ملی در زمینۀ صلح و آیندۀ روشن را به چالش میکشاند.
تلاشهای جاری برای تأمین صلح پایدار در کشور ، امیدواریهایی را برای شهروندان کشور ایجاد کرده است؛ امّا مراحل بعدی این فرایند، با موانع و چالشهای بیشتری مواجه خواهد بود.
ما به این باوریم که پروسۀ صلح باید بتواند به نگرانیها و انتظارات شهروندان و تمامی طرفهای دخیل، پاسخهای اطمینانبخش ارایه کند و رضایت فراگیر شهروندان و طرفهای دخیل را جلب کند.
نتایج گفتوگوهای صلح باید فرصت همسویی و همزیستی مسالمتآمیز جناحهای مختلف سیاسی را بر اساس احترام متقابل و رعایت اصول دموکراتیک و مردمپسند، مساعد بسازد. روشن است که دستیابی به این نکات مهم، سخت و زمانگیر است و نیازمند گفتوگوهای مداوم، همهجانبه و گستردۀ مبتنی بر شکیبایی، حوصلهمندی و سعۀ صدر طرفهای مذاکره خواهد بود.
طبعاً پیچیدگی فرایند صلح و فاکتورهای متعدد تأثیرگذار بر آن از یکسو و فقدان یک استراتیژی و برنامۀ روشن برای تأمین صلح در افغانستان از سوی دیگر، چالشهای بزرگی را فرا راه تأمین صلح عادلانه و پایدار خلق کرده است؛ امّا داشتن ارادۀ قاطع، رویکردهای خردورزانۀ سیاسی و باورمندی به تعامل مثبت و سازنده، میتواند ما را از این گردنههای پر فراز و نشیب، به گونۀ سالم عبور دهد.
با آنکه تلاشها برای صلح و راهاندازی گفتوگوهای بینافغانی، امیدواریهای زیادی برای مردم کشور ایجاد کرده است، مبهم بودن ترکیب مذاکرهکنندهها و اظهارات تعدادی از مسؤولین و سخنگویان جوانب گفتوگو کننده، نگرانیهای جدی را برای شهروندان و نهادهای فعال در عرصۀ حقوق بشر به میان آورده است؛ بناءً ما مسؤولین نهادهای فعال در عرصۀ حقوق بشر و جامعه مدنی افغانستان، ضمن حمایت از گفتوگوهای صلح، انتظارات و خواستههای خویش را از جوانب مذاکره کننده، چنین بیان میداریم:
1 ــ همزمان با پیشرفت گفتوگوهای بینالافغانی، آتش بس کامل و سراسری راهاندازی گردد و از هرگونه خشونت مسلحانه پرهیز شود؛
2 ــ در جریان گفتوگوها، از ادبیات نفرت و رویکردهای مخدوشکننده، اجتناب شود؛
3 ــ ارزشهای قانون اساسی و پایههای دموکراتیک نظام سیاسی، وجهالمصالحه توافقات طرفهای دخیل قرار نگیرد؛
4ـ از حقوق و آزادیهای اساسی شهروندان، جداً پاسداری صورت بگیرد؛
5 ــ حقوق قربانیان جنگ، مورد توجه کامل قرار داشته باشد و فیصلههای واضح و روشن، بهویژه در مورد حفظ مسایل مربوط به حقالعبدی شهروندان، صورت گیرد؛
6ــ وجهالمصالحه قرار دادن حقوق و آزادیهای بشری زنان، به هیچ وجه پذیرفتنی نیست؛
7ــ فرصت مشارکت سیاسی اقلیتهای قومی و مذهبی، مورد توجه جدی قرار داشته باشد و فیصلههای مبتنی بر تبعض و محدود کنندۀ حقوق و آزادیهای اقلیتهای یادشده قطعاً پذیرفتنی نیست؛
8ــ ارزشهای مدنی و حقوق بشر، مثل برابری تمامی شهروندان، آزادی بیان، آزادی رسانهها، آزادی اجتماعات، آزادی فعالیتهای سیاسی و اجتماعی و در مجموع فضای باز اجتماعی و سیاسی، نباید قربانی گفتگوها و توافقات صلح شوند؛
9ــ باید فرصت مشارکت و نظارت از جریان مذاکرات برای نمایندگان سازمان ملل متحد، نهادهای بینالمللی مدافع حقوق بشر، کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، جامعۀ مدنی افغانستان، نهادهای مدافع حقوق زنان، نهادهای مرتبط با قربانیان ملکی جنگ و نهادهای رسانهیی کشور، بهگونۀ رسمی، مساعد گردد؛
10ــ از جریان و نتایج مذاکرات باید بهگونۀ واضح و شفاف به مردم کشور گزارش داده شود.
به امید تأمین صلح عادلانه و پایدار در افغانستان!