حسین جعفری

امریکا خواهان پایان دادن به طولانی ترین جنگی است که این کشور در تاریخ خود درگیر آن است. پیچیدگی بازی در افغانستان و منافع درهم تنیده کشورهای همسایه افغانستان معادله چند مجهولی را ترسیم کرده است که حل آن نه از عهده یک کشور و نه، بلکه چندین کشور با مواضع مشترک برخواهد آمد.

واضح است که حکومت افغانستان و طالبان در دوحه نتوانستند به نتیجه ای مطلوب برسند و ثابت کردند بدون پادرمیانی خارجی ها، صلح بین الافغانی برقرار نمی شود. تسریع روند صلح افغانستان در نامه ی وزیر امور خارجه امریکا به رئیس جمهور اشرف غنی مورد تاکید قرار گرفته است. موضع جدی دولت جدید امریکا به این معنی است که طالبان و حکومت افغانستان باید هر چه زودتر به یک توافق سیاسی دست یابند و گمان نکنند که زمان نامحدودی برای حل اختلاف در اختیار دارند. طرح “دولت انتقالی صلح” که از سوی زلمی خلیل زاد در اختیار حکومت افغانستان قرار گرفته به خوبی تایید کننده موضع صریح دولت امریکا مبنی بر پایان خشونت و دستیابی به توافق سیاسی در افغانستان است. نقشه راه تشکیل یک حکومت انتقالی در این طرح گنجانده شده است. علاوه بر این طرح، دو کشور روسیه و ترکیه برای میزبانی گفتگوهای صلح افغانستان در سطحی بلند پایه تر از نشست دوحه اعلام آمادگی کردند. در همین مورد وزارت خارجه افغانستان عنوان کرده که نشست های روسیه و ترکیه نه به عنوان جایگزین قطر، بلکه، ادامه و تکمیل کننده روند صلح افغانستان است که تاکنون در دوحه جریان داشته است. اما نشست مهمی که قرار است به تاریخ  ۱۸ ماه مارچ سال جاری میلادی در شهر مسکو برگزار شود میزبان یک هیئت ۱۲ نفری از جانب افغانستان و هیئت ده نفری از جانب طالبان خواهد بود. امریکا، روسیه، چین و پاکستان هم در این نشست حضور می یابند و قطر به عنوان مهمان ویژه در این نشست مهم شرکت خواهد کرد. انتظار می رود که این نشست، مقدمه نشستی بزرگتر و تعیین کننده در ترکیه باشد. نشستی که گفته می شود شبیه به کنفرانس اول بن خواهد بود. این که چگونه یک هئیت ۲۱ نفری به ۱۲ نفر تقلیل یافته است و آیا جامع بودن نمایندگی این هئیت از تمام آحاد مردم افغانستان در نظر گرفته شده یا از قلم افتاده، محل بحث فراوان دارد. علاوه بر آن در ترکیب هیئتی که در دوحه مشغول مذاکره با طالبان بودند پنج زن حضور داشتند ولی در ترکیب هئیتی که عازم مسکو شده است تنها یک زن دیده می شود.

طالبان هم به طور حتم با تمام قدرت در این نشست حضور می یابند چون تیر خلاص روند صلح را باید در همین دو کنفرانس مهم بزنند. آنها درس های زیادی از ۱۱ دور مذاکرات با امریکایی ها گرفته اند و می دانند به کشوری وارد می شوند که یکی از حامیان ایدئولوژی آنها در مبارزه بر ضد امریکایی هاست. در طرف مقابل هئیت حکومت افغانستان دارای چند نقطه قوت است. یک اینکه، حمایت ها و اجماع منطقه ای در مورد مسئله صلح افغانستان تا حد زیادی بوجود آمده است که شاید بتوان مرهون تلاش ها و موضع جدید آمریکا و نامه وزیر خارجه این کشور بود. نقطه قوت دیگر حضور رهبران قومی و احزاب تاثیرگذار افغانستان در این نشست است. برخلاف همه خوشبینی ها در مورد نشست های روسیه و ترکیه، هنوز هم ضمانت اجرایی و تعهد پایداری مبنی بر توقف خشونت و جنگ و مصالحه در متن این روند دیده نمی شود. هم طالبان و هم دولت افغانستان با پیش زمینه ی ذهنی تنفر و انزجار و عدم اعتماد متقابل، با یکدیگر روبرو می شوند که این خود فضا را به سوی دشمنی و اتهام های بعدی پیش می برد. طالبان از سوی جامعه جهانی و دولت افغانستان همواره متهم شده است که بندهای توافق نامه دوحه با امریکا را نقض کرده است و در کاهش خشونت ها صادقانه عمل نکرده است. ادعایی که با توجه به بالا رفتن میزان تلفات غیرنظامیان در طول ماه های اخیر در افغانستان، شاید بتوان صحت آن را تثبیت کرد. با در نظر گرفتن تمام پیچ و خم مسیر منتهی به آتش بس و توقف جنگ، هم نشست مسکو و هم نشست ترکیه فرصت های مغتنمی خواهند بود تا روند صلح افغانستان به مقصود مطلوب خود برسد و از سردرگمی نجات بیابد.