وحید فرزان

هفته نامه روزنه‌ی صلح: مکاتب دخترانه قرار بود که در سوم حمل سال جاری به‌روی دختران دانش‌آموز(متوسطه و لیسه) در سراسر افغانستان بازگشایی شوند. حکومت سرپرست طالبان، در ماه حوت سال گذشته، این تعهد را به جامعه‌ی جهانی داده بود، اما پس از نشست سران طالبان در قندهار، این تعهد شکست و مکاتب همچنان به روی دختران مسدود باقی ماند.

آموزش از مسایل اساسی حقوق بشری در جامعه‌ی جهانی مطرح است و این حق در بیست سال گذشته، در سراسر افغانستان گسترش یافته و در این مدت، هزاران دختر افغان با استفاده از حق آموزش به قله‌های بلند موفقیت دست یافته‌اند؛ اما این موفقیت با تسلط طالبان در حال فروپاشی بوده و جامعه‌ی نوین افغانستان به‌سوی تاریکی سوق داده شده است.

طالبان، هرچند مسدود نگهداشتن مکاتب دخترانه را توجیه شرعی دانسته و مسوولان آن‌ها گفته‌اند که تا طرح لباس شرعی، مکاتب مسدود خواهد ماند، اما علمای دینی افغانستان از جمله شورای علمای شیعه با این اقدام طالبان مخالفت کرده و آن را خلاف اصول دینی عنوان کردند.

افزون بر شورای علمای شیعه، یک روز پس از مسدود ماندن مکاتب، دانش‌آموزان دختر به جاده‌های کابل ریختند و خواستار بازگشایی مکاتب شده و آموزش را حق اساسی‌شان دانستند.

مهسا حیدری، یکی از دانش‌آموزان صنف دهم مکتب در غرب کابل، به هفته‌ نامه روزنه‌ی صلح گفت که هرگز چنین انتظاری را از طالبان نداشتند که مکاتب را مسدود نگهدارند؛ زیرا نه توجیه دینی دارد و نه هم توجیه عقلی.

مهسا که ظاهرا از دانش‌آموزان با استعداد است، بیان می‌کند که رفتارهای ناپسند طالبان، آینده‌ی آن‌ها را با خطر مواجه ساخته و ممکن است که دیگر به صنف درسی‌اش برنگردد.

او همچنان خاطرنشان ساخت که در صورتی‌که مکاتب هرچه زودتر بازگشایی شوند، با اشتیاق کامل به صنف درسی حاضر خواهد شد، اما اگر مکاتب همچنان مسدود بماند، شوق و انگیزه‌اش را از دست خواهد داد.

در همین حال، آمنه هاشمی فعال حقوق زن در کابل در یادداشتی به هفته نامه‌ روزنه‌ی صلح می‌گوید که حکومت سرپرست طالبان با مسدود ماندن مکاتب دخترانه، می‌خواهد که مقاصد سیاسی خود را دنبال کند؛ در واقع از دختران افغان به عنوان اهرم فشار علیه جامعه‌ی جهانی استفاده می‌کند.

او گفت: هرچند که طالبان از ممنوعیت آموزش دختران به عنوان ابزار سیاسی استفاده می‌کند اما این در واقع بسترسازی جهالتی است که طالبان آن را توسعه می‌بخشند.

به گفته‌ی بانو هاشمی، محروم کردن دختران از آموزش، طالبان تیشه به پای خود می‌زنند، زیرا بی‌سواد نگهداشتن جامعه، عمر حکومت طالبان را کوتاه و کوتاه‌تر خواهد کرد، در عین حال، جامعه‌ی جهانی هم در این زمینه واکنش‌های تندی داشته و انتظار می‌رود که جهان با اعمال فشار علیه حکومت طالبان، زمینه‌ی آموزش برای دختران در سراسر افغانستان فراهم شود.

واکنش‌های بین‌المللی به ممنوعیت دختران از آموزش

سازمان عفو بین‌الملل روز گذشته اعلام کرد که استناد حکومت سرپرست طالبان از شریعت، ترفند قدیمی برای محروم کردن زنان و دختران از حقوق آن‌ها است.

یمینی میشرا، مدیر عفو بین‌الملل در آسیای جنوبی در بیانیه‌ای گفته که بستن مکاتب دخترانه در افغانستان، تاثیر منفی غیرقابل جبران برآینده‌ی دختران افغان خواهد گذاشت و از همین‌رو، جامعه‌ی جهانی باید در گفت‌وگوها با نمایندگان طالبان، حقوق زنان و دختران را خط سرخ قرار دهند.

به گفته‌ی میشرا، دور نگهداشتن دختران از تحصیل و تعلیم، تاثیر مستقیم بر چشم‌انداز بازسازی اجتماعی و رشد اقتصادی افغانستان نیز خواهد داشت.

مدیر عفو بین‌الملل در آسیای جنوبی تاکید ورزید که مستند قرار دادن حکومت طالبان از شریعت و فرهنگ افغانستان، یک ترفند قدیمی برای دور نگهداشتن زنان و دختران از حقوق آن‌ها است؛ بنابراین، تصمیم حکومت مستقر در کابل مبنی بر عدم بازگشایی مکاتب، نقض اشکار حق آموزش بوده که آینده‌ی میلیون‌ها دختر افغان را آسیب می‌زند.

او تصریح کرده که طالبان باید فورا به دختران در هر سنی که باشند، اجازه دهند تا به مکتب‌های‌شان بروند و از بهانه‌های بدبینانه برای پیش‌برد برنامه‌ تبعیض‌آمیز خود دست بردارند.

مدیر عفو بین‌الملل با اشاره به اعتراضات زنان علیه رفتارهای ناپسند طالبان، افزوده که زنان و دختران در این کشور برای آینده‌ی‌ بهترشان می‌رزمند و جهان نباید در چنین شرایط حساسی، آن‌ها را تنها بگذارند.

مشروعیت بین‌المللی طالبان از بین می‌رود

در همین حال، اتحادیه‌ی اروپا در واکنش‌ به این اقدام طالبان گفته که این کار با هیچ دین و دلیل‌های اجتماعی توجيه‌پذیر نیست. این اتحادیه در خبرنامه‌ای افزوده که بسته ماندن مکتب‌های دخترانه، شانس طالبان را برای دست یافتن به مشروعیت بین‌المللی از بین می‌برد و به اعتبار آن‌ها آسیب خواهد زد.

جوزیف بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از طالبان خواسته است که دروازه‌های مکاتب را به‌روی دختران را باز کند.

او به حکومت مستقر در کابل هشدار داد که اگر وضعیت همین‌گونه ادامه یابد و دروازه‌های مکاتب مسدود بماند، مشروعیت حکومت جدید در داخل و روابط آن با شرکای بین‌المللی به خطر خواهد افتاد.

با این حال، اتحادیه اروپا، ایالات متحده، قطر و بریتانیا از جمله کشورهایی هستند که به تصمیم طالبان مبنی بر مسدود نگهداشتن مکاتب دخترانه واکنش نشان داده‌اند. نمایندگان ایالات متحده گفت‌وگوهای‌شان را با نمایندگان طالبان متوقف و قطر نیز از این تصمیم طالبان شوکه شده‌اند.