امروز روز جهانی اشخاص دارای معلولیت است ، سازمان ملل و سایر ارگانها به نیاز مندیهای اشخاص دارای معلولیت باید توجه بیشتر نمایند. آنان امروز با چالش های جدی اقتصادی، صحی و اجتماعی روبرواند، بخصوص زنان و دختران دارای معلولیت.
پس از به قدرت رسیدن حکومت طالبان، شرایط سیاسی و اقتصادی و همچنان فعالیتهای کمک رسانی در افغانستان دچار مشکلات زیادی شدند. از سوی دیگر، تعداد زیادی از موسسات خیریه افغانستان را ترک کرده یا اینکه خدمات کمک رسانی شانرا در بخشهای مختلف کاهش دادند که تاثیراتی بدی روی شرایط اقتصادی و صحی مردم آسیب پذیر افغانستان داشته است، بخصوص اشخاص دارای معلولیت. اشخاص دارای معلولیت محرومتر از دیگر اقشار در جامعه می باشند.
به اساس گزارش بانک جهانی و سازمانی صحی جهان، 15 فیصد جمعیت دنیا را اشخاص دارای معلولیت تشکیل می دهند؛ یعنی یک ملیارد نفر دارای یک نوع معلولیت در دنیا زندگی میکنند . اشخاص دارای معلولیت همواره با چالش های زیادی نسبت به اشخاص غیر معلول در جامعه روبرو می باشند و آنها دسترسی کمتری به فرصتهای شغلی، تحصیلی ، صحی و سایری خدمات دارند.
به اساس گزارش موسسه بین المللی هندیکپ که در سال 2005 انجام شد نشان می هد که 2.7 فیصد مردم افغانستان دارای معلولیت شدید می باشند و نیاز به حمایت فوری دارند. زنان و دختران دارای معلولیت دو برابر با مشکلات و محدودیت ها در جامعه افغانی رو برو می باشند – یک بخاطر معلولیت شان و دیگری بخاطر زن بودن شان. این مسئله بر همه هویداست که زنان در جامعه از حقوق شان بر خوردار نبوده اند.
علاوه براین، بنیاد آسیا در سال 2019 گزارشی دیگری را در باره معلولیت در افغانستان نشر کرد که نشان میدهد که بیشتر از 13 فیصد اشخاص دارای معلولیتی که در این تحقیق شرکت کرده بودند دارای معلولیت شدید می باشند.
این گزارشها این را می رساند که اشخاص دارای معلولیت نیاز به توجه بیشتری در جامعه افغانستان دارند و سازمانهای مختلفی که در زمینه خدمات رسانی کار میکنند باید توجه آگاهانه و مشخص به اشخاص دارای معلولیت داشته باشد. پالیسی ها و بر نامه های کاری شان باید معلولیت شمولی باشند.
در شرایط فعلی نمایندگی های سازمان ملل و سایر موسسات در افغانستان کمک های انسان دوستانه را فراهم میکنند. با در نظر داشت مشکلات و موانع موجود در جامعه، ممکن است اشخاص دارای معلولیت نتوانند به خوبی به کمک ها بشر دوستانه دسترسی داشته باشند و محروم بمانند.
موسسه افغانهای متاثر از ماین(آلسو)، در ماه آگست سال 2022 گزارش ارزیابی مختصری را در باره دسترسی اشخاص دارای معلولیت به کمک های بشر دوستانه در افغانستان به نشر رساند. هدف این گزارش انعکاس مشکلات اشخاص دارای معلولیت در زمینه دسترسی به کمک های بشر دوستانه بوده تا سازمانهای مختلف توجه بیشتری به نیاز مندی و مشکلات اشخاص دارای معلولیت در افغانستان نمایند و اشخاص دارای معلولیت بتوانند به کمک های بشر دوستانه به صورت مساویانه دسترسی داشته باشند.
اعداد و ارقام این ارزیابی
در این ارزیابی، 68 نفر اشخاص دارای معلولیت زن و مرد از کابل، بلخ و بامیان اشتراک داشته است. 67 فیصد آنان مردان و 33 فیصد آنان زنان می باشند. 85 فیصد آنها دارای معلولیت فزیکی و حدود 8 فیصد آنان دارای معلولیت بینایی بوده اند. 22 فصید اشترا کنندگان علل معلولیت شانرا انفجار ماینها و 25 فیصد جنگ را عامل معلولیت شان بیان کرده اند. با جمع این دو ارقام، میتوان گفت که 47 فیصد عوامل معلولیت اشتراک کنند این ارزیابی جنگ و انفجار ماینها بوده است. بر علاوه، 35 درصد از شرکت کنندگان بیکار و 36 درصد از آنها مشکلات اقتصادی داشته که در مجموع 71 درصد میگردد. به این معنی است اکثر اشتر کنندگان با چالش های بیکاری و اقتصادی در جامعه روبرو می باشند.
در این گزارش آمده است که 58 درصد (40 نفر) سالانه حدود 670 دالر آمریکای معمولا از دولت سابق افغانستان معاش دریافت می کرده اند و 42 فیصد (28 نفر) از شرکت کنندگان گفته است که مطابق به معیار نو امارت اسلامی واجد شرایط برای معاش نیستند. حکومت امارت اسلامی بعد از ماه آگست 2021 معیار پرداخت معاش اشخاص دارای معلولیت را تغییر داده و معیار جدیدی برای پرداخت معاش اشخاص دارای معلولیت تعیین کرده است.
در مورد در یافت کمک های بشردوستانه، 80 فیصد شرکت کنندگان این ارزیابی گفته است که کمک بشر دوستانه دریافت نکرده اند. دلایلی که شرکت کنندگان ذکر کردند این است که نمایندگان ولسوالی ها، شوراهای ولسوالی ها، ریش سفیدان و سازمان های غیردولتی در مورد نیازهای اشخاص دارای معلولیت آگاهی کمتر یا نداشته اند.
راجع به در یافت معاش، تنها 5 درصد از پاسخ دهندگان معاش سه یا شش ماهه خود را از امارت اسلامی افغانستان دریافت کرده اند؛ اما 95 فیصد دیگر آنها معاش خود را دریافت نکرده اند.
در کنار سایر عوامل، کووید 19 نیز تأثیرات منفی بر معیشت و درآمد اشخاص دارای معلولیت داشته است – مانند بیکاری و بی رونقی کار و بار. افزون بر مشکلات اقتصادی ، اشخاص دارای معلولیت با مشکلات روحی- روانی نیز روبرو در جامعه می باشند و نیاز به خدمات صحت روانی دارند. به اساس گزارش روز نامه اطلاعات روز ( 29 جوزای 1401 )، متعلیمی دارای معلولیت صنف یازده مکتب به خاطر فقر و بی پولی در ولایت دایکندی در ولسوالی خدیر، قریه واتمه، خود کشی کرده است. این مسئله بیان گر مشکلات زیاد اقتصادی و روحی- روانی اشخاص دارای معلولیت می باشند. این مسئله توجه جدی می طلبد.
عدم دسترسی به تعلیم و تربیه یکی دیگری از مشکلات اشخاص دارای معلولیت و قربانیان ماین در این گزارش بیان شده است. برعلاوه تأثیرات منفی کووید – 19 ، تعطیلی مکاتب بالا تر از صنف شش مشکل اصلی دختران و زنان دارای معلولیت در حال حاضر در جامعه است. این مسئله باعث شده است که دختران و زنان دارای معلولیت به خدمات تعلیم و تربیه دسترسی کمتری داشته باشند.
توصیه های این گزارش برای مسئولان و سازمانهای ملی و بین المللی در افغانستان
امارت اسلامی افغانستان، سازمان ملل متحد و سایر سازمانها، باید “نیازها و مشکلات” اشخاص دارای معلولیت را در پالیسی ها و برنامه های خود به صورت مشخص و سنجیده شده در نظر بگیرند.
امارت اسلامی افغانستان، نمایندگی های سازمان ملل و سایر سازمان های غیر دولتی باید فرصت های اقتصادی را برای اشخاص دارای معلولیت و قربانیان ماین ایجاد کنند تا وضعیت اقتصادی شان بهبو یابد.
امارت اسلامی افغانستان باید معاش اشخاص دارای معلولیت و قربانیان ماین را بپردازد تا مشکلات اقتصادی اشخاص دارای معلولیت در جامعه کاهش یابد.
اشخاص دارای معلولیت و قربانیان ماین با فشارهای روحی – روانی روبرو هستند. امارت اسلامی افغانستان، نمایندگی های سازمان ملل و سایر سازمانهای غیر دولتی باید خدمات صحت روانی را برای اشخاص دارای معلولیت و قربانیان ماین فراهم نمایند تا اشخاص دارای معلولیت به خدمات لازم در جامعه دسترسی داشته باشند.
امارت اسلامی افغانستان باید مکاتب دخترانه را بازگشایی کند تا دختران دارای معلولیت بتوانند به تعلیم و تربیه خود ادامه دهند و از حقوق بشری شان محروم نمانند.
نسیم خان علی یار
