بعد از فروپاشی نظام جمهوری و به قدرت رسیدن دوباره گروه طالبان در سال ۱۴۰۰ خورشیدی، نگرانی‌ها در مورد حفاظت از آثار ملی و باستانی افغانستان افزایش یافته است. بخش فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) در اعلامیه‌ای طالبان را مخاطب قرار داده و خواستار حفاظت از میراث‌های فرهنگی افغانستان شده است.
این سازمان همچنان اعلام کرده که آبده‌های تاریخی این کشور را از نزدیک زیر نظر دارد و همه تلاش خود را برای حفاظت از میراث‌های فرهنگی ارزشمند افغانستان به کار می‌گیرد.
بودای بامیان بعد از تخریب به دست طالبان – AFP
گروه طالبان ؛اما برخلاف نگرانی سازمان‌های بین‌المللی از تلاش خود برای رشد گردشگری و نگهداری جدی از آثار تاریخی و باستانی کشور خبر داده‌اند. مقام‌های طالبان همچنان اعلام کرده‌اند که وزارت اطلاعات و فرهنگ این گروه در کنار حفاظت از آثار تاریخی، برای بازگرداندن آثار قاچاق‌شده به خارج از کشور نیز تلاش می‌کند.
درهمین رابطه، مسوولان دانشگاه خصوصی ابن‌سینا در یک نشست فرهنگی به مناسبت روز جهانی موزیم و میراث فرهنگی می‌گویند که میراث فرهنگی برای هر جامعه‌ی بخش بسیار مهمی از تاریخ و فرهنگ آن جامعه به حساب می‌‌آید و باید برای حفظ آن تلاش‌ها جدی صورت بگیرد.
استادان و دانشجویان دانشگاه خصوصی ابن‌سینا امروز چهارشنبه (۹ جوزا) در یک نشست علمی تحت عنوان « میراث فرهنگی و فرهنگ مدارا» در کابل برگزار شده بود، گفتند که میراث فرهنگی برای هر جامعه‌ی بخش بسیار مهمی از تاریخ و فرهنگ آن جامعه به حساب می‌‌آید و باید دولت و شهروندان در زمینه توجه‌ای جدی نماید.
داکتر یحیی وقار، رییس دانشگاه ابن سینا در این نشست علمی گفت که نقش میراث فرهنگی در حفظ آثار ملموس و ناملموس یک کشور و ملت بسیار پراهمیت و مهم است اما؛ در خیلی از مواقع و به خصوص در جوامعی که اهمیت کمتری برای میراث فرهنگی و کهن خود قایل هستند، نقش این میراث و تاثیر آن‌ها بر فرهنگ مردم نادیده گرفته می‌شود.
آقای وقار افزود که این روز بهانه‌ای برای یادآوری جایگاه مهم و حیاتی میراث فرهنگی در آشنایی با زندگی اجداد گذشته ما و حفظ آثار باستانی و تاریخی برای نسل‌های آینده است.
او بیان داشت که میراث فرهنگی باید از سوی دولت و مردم زنده نگهداشته شود چون؛ این میراث‌ها تقویت هویت فرهنگی است و ملت‌ها با میراث فرهنگی شناخته می‌شود.
رییس دانشگاه ابن سینا در این نشست علمی می‌گوید که میراث فرهنگی برای هر جامعه‌ی بخش بسیار مهمی از تاریخ و فرهنگ آن جامعه به حساب می‌‌آید و به کلیه آثار باقیمانده از گذشته‌گان گفته می‌شود که دارای ارزش فرهنگی باشد و این آثار می‌تواند دربرگیرنده‌ی آثار ملموس «مانند بنای‌های باستانی» یا آثار ناملموس « مانند آداب ورسوم یک منطقه» باشد.
نشست علمی میراث فرهنگی در دانشگاه ابن سنا – روزنه صلح
او از گروه طالبان خواستار حفظ میراث‌های فرهنگی در کشور شده و گفت که دولت باید قوانینی را برای احیای موزیم و میراث فرهنگی ایجاد نماید تا آثار فرهنگی در جامعه حفظ شود.
نقیب‌الله قانع، نماینده وزارت اطلاعات و فرهنگ گروه طالبان در این نشست علمی می‌گوید که آثار تاریخی هویت و تاریخ افغانستان و مردم کشور است و این وزارت، در حفاظت آن توجه خاص داشته و از قاچاق آثارباستانی در همکاری با سایر نهادها، جلوگیری کرده است.
از روز جهانی موزیم و میراث فرهنگی در افغانستان در حالی برگزار می‌شود که در پی سرازیر شدن سیلاب‌های اخیر در کشور نگرانی‌ها از تخریب برخی بناها و آثار فرهنگی کشور طی روزهای اخیر افزایش یافته است.
از این میان، منار جام که دومین منار بلند خشتی در جهان است، اکنون با جاری شدن سیلاب‌ها در ولایت غور وضعیت فاجعه‌باری را تجربه می‌کند و برخی منابع محلی می‌گویند که در صورت ادامه بی‌توجهی گروه طالبان و سازمان‌های ذیربط در حفظ میراث فرهنگی، امکان ویرانی این اثر تاریخی وجود دارد.
در همین رابطه، احمد ولی سازش، فعال مدنی ولایت غور روز چهارشنبه ( ۲ جوزا) در یک نشست خبری تحت عنوان «صدای سیلاب‌زدگان ولایت غور» در کابل گفت که در پی سرازیر شدن سیلاب‌های اخیر در این ولایت، منار جام یکی از قدیمی ترین میراث‌های باستانی این ولایت با خطر فروپاشی رو‌به‌رو شده است.
منار جام در ولایت غور افغانستان
آقای سازش افزوده بود که سیل ناشی از باران‌های شدید روزهای جمعه و شنبه هفته گذشته باعث شده تا اطراف این منار تاریخی کاملا زیر آب برود و اکنون سیل مستقیماً به دیوارهای این منار برخورد می‌کند.
او از نهادهای بین‌المللی به خصوص سازمان یونسکو و گروه طالبان خواستار هرچه عاجل در حفظ منار جام و جلوگیری از افزایش تهدیدها و خطر فروپاشی این منار جام شد.
البته سایر میراث‌ها و بناهای تاریخی کشور نیز در وضعیت مشابهی به سر می‌برند و سال‌هاست به دلیل نبود تدابیر در معرض نابودی و فراموشی تاریخی قرار دارند.
با این حال، وزارت اطلاعات و فرهنگ گروه طالبان از سازمان یونسکو خواسته تا آثار تاریخی افغانستان که در کشورهای دیگر شناسایی می‌شوند را به کشور برگرداند. این گروه به شهروندان و نهادهای حفاظت از میراث‌های فرهنگی اطمینان داده است که هیچ یکی از بناهای تاریخی کشور در معرض نابودی قرار ندارد و در نگهداری از آبده‌ها و مکان‌های تاریخی نهایت تلاش خود را به خرج می‌دهد.
سخنان حفاظت از آبده‌ها و مکان‌های تاریخی در حالی از سوی گروه طالبان مطرح می‌شود که در سال ۲۰۰۱ میلادی افراد طالبان به دستور ملا محمدعمر، بنیان‌گذار این گروه، مجسمه صلصال در بامیان که یکی از آثار مهم تاریخی افغانستان به شمار می‌رفت، با شلیک راکت و جابه‌جایی مواد انفجاری به‌‌صورت کامل تخریب کردند. به باور طالبان، هر گونه مجسمه، نمادی از کفر است و باید از قلمرو اسلام حذف شود. مجسمه‌های عظیم بامیان را نیز به همین دلیل نابود کردند.
افغانستان به دلیل موقعیت جغرافیایی، یکی از غنی‌ترین کشورها در زمینه آثار فرهنگی و تاریخی است. جنگ‌های داخلی و کاوش‌های خودسرانه توسط افراد غیرنظامی سبب شده تا شمار زیادی از آثار تاریخی به بیرون از افغانستان قاچاق شود. طالبان در سال ۱۹۹۶ میلادی که برای نخستین بار بر افغانستان حاکم شدند، به غارت و تخریب بسیاری از آثار باستانی، هنری و فرهنگی متهم شدند. ملا محمدعمر هر مجسمه، عکس و آثار هنری را برخلاف شریعت اسلامی می‌دانست و دستور تخریب آن را صادر می‌کرد.
با این حال، افغانستان از سال ۱۹۷۹ به کنوانسیون میراث‌های جهانی (یونسکو) پیوست و منار جام در ولایت غور و مجسمه‌های بودا در بامیان ثبت میراث‌های جهانی این سازمان شد و شهرهای باستانی بلخ، هرات و همچنان ساحات دیدنی و گردشگری «بندامیر» در بامیان و «باغ بابر» در کابل هم در فهرست آزمایشی یونسکو قرار گرفته‌اند.
