حقوق بشر وحقوق شهروندی از حقوق ذاتی و طبیعی انسان نشأت گرفته و در طول تاریخ بین اندیشمندان مناطیق مختلف جهان و همچنین در مکاتب الهی توجه خاصی به آنها شده است.
افغانستان کشوری است که همواره حاکمان شان حامل نقض حقوق بشر و حقوق شهروندی بوده اند ، اما با سقوط حکومت جمهوری اسلامی و مسلط شدن طالبان بر افغانستان بیشتر از پیش نقض حقوق بشر و نفی آزادی مدنی و بیان افزایش یافته است.
در پنج ماه حاکمیت طالبان در افغانستان ، درهای مکاتب دخترانه به روی دختران در سراسر کشور بسته شدند ، محدودیت جدی برای دانشجویان اناث وضع شد ، فرصت های شغلی از زنان گرفته شد و ۲۸ فیصد از کارمندان اداره های ملکی حکومت که زنان بودند از کار برکنار شدند ، بیش از نصف دفاتر رسانه ها بسته شدند و ۶۰ فیصد از روزنامه نگاران افغانستان را ترک کردند ، پوشیدن حجاب جبری(برقع) وضع شد ، حمام های زنانه بسته شدند ، در سفر زنان محدودیت وضع شد ، کارمندان رسانه ی لت کوب شدند ، افراد از کارمندان پشین گرفتار و شکنجه شدند ، در برابر اعتراضات مدنی زنان برخورد خشونت آمیز صورت گرفت و هر روزه افراد به شکل نامعلوم کشته می شوند.
این همه مواردی اند که نگرانی جدی جامعه جهانی و نهاد های حقوق بشر را هر روز افزایش میدهد .
مرکز هماهنگی کمک های بشردوستانه سازمان ملل متحد در توییت خویش در ۲۲ جدی سال جاری نگاشت که حقوق اساسی زنان و دختران در افغانستان مورد حمله قرار گرفته است و دختران و زنان بیش تر ازپیش باید مورد حمایت قرار گیرد.
سازمان ملل متحد در ۲۵ نوامبر سال ۲۰۲۱ میلادی با نشر اعلامیه ی به مناسبت روز جهانی محو خشونت علیه زنان گفت که خشونت مبتنی برجنسیت همچنان به عنوان یک تهدید جدی برای زنان و دختران و یک مانع بزرگ برای دست یابی به توسعه و صلح است.
سازمان دیدبان حقوق بشر در اعلامیه که در (۲۳ جدی، ۱۴۰۰ ) منتشر کرد گفته است که با قدرت رسیدن طالبان در افغانستان ، بحران حقوق بشر و فاجعه بشری در این کشور بدتر شده است.
این سازمان دراین اعلامیه افزوده است که پس از مسلط شدن طالبان بر افغانستان در ۱۵ آګست سال گذشته ارزش ها و دست آورد های بدست آمده در دوهه به عقب رانده شده اند.
طالبان از اقدامات و محدویت های وضع شده خویش دفاع می کند و می گویند که همه محدودیت ها مطابق شریعت اسلامی وضع شده اند.
اگر به دین اسلام مراجعه کنیم ، در دین اسلام به حقوق بشر توجه خاصی شده ودر آیه های زیادی به این مساله اشاره گردیده است. مانند آیه«انّا هدیناه السّبیل، امّا شاکراً و یا اِما کفرو» به معنی اینکه در نظم الهی عالم خلقت ، انسان از سوی خداوند به عنوان اشرف مخلوقات و جانشین خداوند در روی زمین شناخته شده و خداوند به او درک و اختیار داده تا راه صحیح و سعادت و هدایت را پیدا نماید؛ و«یا ایّهاالنّاس انا خلقناکم من ذکر و انثی و جعلناکم شعوباً و قبائل لتعارفوا، انّ اکرمکم عندالله اتقیکم» که از تساوی انسان ها در اصل ارزش انسانی و مردود بودن امتیازات مبتنی بر نژاد ، زبان ، رنگ و قومیت صحبت می کند.
حقوق بشر هدایایی الهی و جز حقوق ذاتی و طبیعی انسان هاست و کسی و گروهی نمی تواند این امتیازات یا بخشی ازآنها را حذف نماید. حقوق بشر حقوقی هست که انسان به صرف انسان بودن و نه به دلیل موقعیت خاص یا ویژگی خاص دارا می باشد. به عبارتی این حقوق مسلم تمام افراد فارغ از نژاد ، رنگ ، جنس ، زبان و مذهب است. پس باید با رعایت ارزش های حقوق بشری حامی حقوق انسانی و شهروندی برای صلح پایدار بود.
در وضعیت امروزی افغانستان عدم رعایت حقوق بشر بجران آفرینی است و نباید با ادامه نقض حقوق بشر و نفی آزادی های بیان و مدنی تیشه به ریشه صلح زد و زمینه های فاجعه های بشری را بیشتر فراهم کرد.
